Gesprek met Erik Liekens / Transitie Ekeren vzw
15 jaar geleden, in 2010, zag het burgerinitiatief Transitie Ekeren het daglicht. Burgers met een hart voor duurzaamheid vonden elkaar. In plaats van te wachten tot de overheid of de wetenschap met oplossingen komt, wilden ze zelf actie ondernemen om de transitie naar een minder olie-afhankelijke en meer sociale veerkrachtige samenleving waar te maken.
Geïnspireerd door Het Transitiehandboek van Rob Hopkins en het voorbeeld van Transition Town Totnes in Engeland gingen ze van start met een transitiegroep. In die tijd gingen er meer transitiegroepen van start in Vlaanderen. Een overzicht van de groepen die nog actief zijn vind je op de website van Transitie Vlaanderen.
Erik kwam in 2014 contact met Transitie Ekeren toen hij en zijn vrouw verhuisden naar Ekeren. Sindsdien neemt hij een verbindende rol op in de kerngroep. Hij doet dat volledig vrijwillig, net als zijn kompanen.
Wat doet Transitie Ekeren?
“In 2011 hebben we een eetbare tuin geïnstalleerd bij het woonzorgcentrum Hof De Beuken. Die tuin beheren wij samen met de bewoners onder begeleiding van een ergotherapeut. Transitie Ekeren zocht een plek om een permacultuurcursus te organiseren, het woonzorgcentrum zocht een betaalbaar ontwerp voor de tuin. We hebben elkaar gevonden. Elke tweede zaterdag van de maand werken we samen in deze permacultuur tuin.”
“In het Hagelkruispark zijn we met Pluktuin Pimpernel van start gegaan. Hier komt een psycholoog met zijn patiënten om hen rust te laten ervaren in de natuur. Er zijn twee banken geplaatst in de tuin door Natuurpunt. De patiënten steken soms ook de handen uit de mouwen, net als tal van buurtbewoners. Ekeren heeft een Duitse zustergemeente, Andernach. Dat is een eetbare stad, het openbaar groen is er voor het grootste gedeelte eetbaar. Dit willen we ook in Ekeren realiseren, daarom zijn we alvast begonnen met een experiment. Het districtsbestuur van Ekeren heeft ons hiervoor een stuk van het park toegewezen. We hebben hier bessen en fruitbomen geplant. Ook de lagere scholen van Ekeren zijn betrokken bij de tuin. In het voorjaar komen de kinderen helpen planten. Natuurpunt voorziet ons takken en houtsnippers die we gebruiken in de tuin. We krijgen ook jaarlijks een kleine werkingssubsidie voor de samentuin van de Stad Antwerpen. Tweejaarlijks kunnen we een projectsubsidie aanvragen. Hiermee betaalden we bijvoorbeeld de begeleiding van een workshop waarop we samen een toegangspoort bouwden. Transitie Ekeren heeft de pluktuin geïnitieerd, maar bedoeling is dat het initiatief meer en meer wordt overgenomen door de buurtbewoners. Dat is aan het lukken, maar momenteel kunnen we de tuin nog niet loslaten.”
“Een initiatief dat is stilgevallen maar dat we graag terug willen oppakken is ‘Permablits’. Het idee is om via een beurtrol om de twee maanden bij iemand van de transitiegroep een dag samen te klussen. Vaak gaat dat om werkjes waar je alleen niet goed weet hoe eraan te beginnen. Als groep lukt het wel omdat ieder zijn talent binnenbrengt. Zo hebben we bijvoorbeeld zelfs zonnepanelen op iemand zijn dak geplaatst.”
“Curiosoil is een Europees bodemproject waar we onlangs kennis mee maakten. Eén van de bewoners die in Pluktuin Pimpernel komt, werkt voor Natuur en Bos en bracht het idee aan om hieraan deel te nemen. We doen mee aan dit burgeronderzoek in overleg met de universiteit van Hasselt. We willen een lijst maken van burgers die geïnteresseerd zijn om in hun tuin een bodemonderzoek te laten doen. Bedoeling is om de mensen ‘bodemslim’ te maken, bewust van het belang van een gezonde bodem. We zullen binnenkort de film ‘Onder het maaiveld’ vertonen, het project uitleggen en oproepen lanceren om mee te doen. We betrekken niet alleen burgers, ook Ekerse scholen doen mee aan het bodemonderzoek.”
“We organiseren voor een vijfde keer in augustus het festival Plein Pétillant. Het is een festival in het centrum van Ekeren waarop we lokale duurzame en verbindende initiatieven in de kijker zetten. Er is een zomerbar, filmavond, optredens, een repaircafé, een infomarkt, diverse workshops, kinderanimatie, ... Met het festival maken we ook onszelf als transitiegroep zichtbaar. Want zelfs na al die jaren heeft nog lang niet iedereen in Ekeren gehoord van transitie.”
Wat is de kracht van Transitie Ekeren?
De kerngroep van Transitie Ekeren is een hechte groep van een 11-tal mensen. De groep bleef doorheen de jaren bij elkaar. Wat houdt de motivatie levend?
“Geregeld komen er nieuwe dingen op ons pad. Dat houdt ons geïnspireerd. We komen tweemaandelijks samen. Soms vaker, zeker in aanloop van ‘Plein Pétillant’. Transitie Ekeren hangt als groep goed samen, het is een gezellige bende. De meeste mensen zijn gepensioneerd of bijna gepensioneerd, maar er zijn ook enkele jongere krachten in de groep.”
Hoe zet jij jouw kracht in binnen Transitie Ekeren?
“Ik ben het transitie-idee erg genegen. Ik vind dat onze maatschappij een natuurlijker pad mag beginnen volgen. Vooral wanneer er praktische zaken te regelen zijn, komen ze aan mijn mouw trekken. Dat kan gaan om werken in de tuin, maar ook aanpassingen aan de website, of het ontwerp van folders. Ik leid ook meestal de vergaderingen van de transitiegroep. Verder zet ik me in voor de organisatie van de Wereldmeerdaagse in Brasschaat waarop Transitie Ekeren een stand bemand gedurende 3 weken. Meer dan 6000 leerlingen komen langs op dit tweejaarlijks event. En op de website van Transitie Ekeren maakte ik een digitale kaart ‘Duurzaam Ekeren’ waarop alle duurzame initiatieven terug te vinden zijn.
Welke dromen of toekomstplannen hebben jullie?
“We dromen al jaren van een ‘transitiehub’, een vaste plek waar duurzame initiatieven en mensen met interesse elkaar kunnen vinden. Tracé vzw, het cultuurstation in Ekeren, wil ons hiervoor een ruimte ter beschikking stellen. We hebben mensen nodig die dit mee willen waarmaken en de hub kunnen bemannen. Dat is een uitdaging omdat de meeste mensen een druk bestaan hebben. Hun vrije tijd is beperkt. Er zou meer mogelijk zijn als we in de toekomst iemand professioneel kunnen aanwerven, maar dat is een grote sprong. In het begin zullen we dit met vrijwilligers dienen op te starten."
"Door onze vastberadenheid, zie ik de transitiehub er ook komen in de toekomst. Een duurzame en florerende gemeenschapsplek, die een voorbeeld kan zijn voor andere gemeenten.”
Transitie Ekeren vzw